مواج با طول موج کوتاه الکترومگنتیک دارای فرکانس و انرژی بالایی هستند و بخش از آن ؛ امواج اولتراویوله یا ماوراء بنفش است که خود دارای تقسیمات مختلف و اثرات بیولوژیک متفاوت هستند.
اشعه ماوراء بنفش یا UVR دارای سه بخش است:
فاکتورهائی که در میزان و کیفیت اشعه UV که به زمین می رسند نقش دارند ، عبارتند از:
UVA دارای طول موج بلندتر و انژی کمتری است و موجب برنزه شدن پوست می گردد ، اما تماس طولانی مدت با این اشعه منجر به پیری زودرس شده و ممکن است موجب آسیب جدی به پوست شود.
UVB که طول موج کوتاهتر دارد ، دارای انرژی بالاتر است و موجب آفتاب سوختگی شده و در تماس طولانی ، موجب کانسر پوستی می گردد.
ضد آفتاب ها با پیشگیری از اثرات کوتاه مدت نظیر آفتاب سوختگی ، به ما کمک می کنند که از اثرات درازمدت آفتاب که همان کانسر های پوستی ، پیری زودرس و سایر آسیبهاست ، رهائی یابیم.
جاذب های شیمیائی ( یا ارگانیک ) : این ها اشعه UV را جذب می کنند و مانع عبور اشعه به درون پوست می شوند.
بلوکرهای فیزیکی یا غیرشیمیائی : این ها از طریق انعکاس اشعه ، از عبور اشعه UV جلوگیری می کنند.
انواع ترکیبی : اکثر ضد آفتابها حاوی ترکیبی از هر دو نوع فیلتر ها هستند.
چون اشعه UVA به میزان بیشتری توسط خورشید تولید می شود و برخلاف اشعه UVB ، شدت اشعه UVA با تغییرات محل ، فصل و زمان روز تغییر نمی کند و همیشه حضور دارد و ضمنا” این اشعه توسط شیشه پنجره ها فیلتره نمی شود و از آن عبور می کند.
UVA در مقایسه با UVB توانائی نفوذ عمقی تر در پوست دارد و موجب آسیب به الیاف الاستین پوست می شود و لذا در پیری نقش عمده ای دارد.
UVA نقش مهمی در القای ضعف سیستم ایمنی دارد.
UVA نقش سینرژیستی یا تقویتی با UVB در ایجاد سرطانهای پوستی دارد.
اصولا” بر مبنای محافظت در برابرUVB طراحی شده است . ضد آفتاب SPF 15 می توان 94% اشعه UVB را فیلتر کند و ضد آفتاب با SPF30 می تواند بیش از 97% اشعه UVB را جلوگیری کند. یکی از غللی که ضد آفتابهای با SPF بالاتر پیشنهاد می شود این است که معمولا” ضد آفتاب ، به میزان کافی و استاندارد ( 2mg/cm2) روی پوست مالیده نمی شود.
ضد آفتابهائی که بعد از 40 دقیقه غوطه وری در آب هم SPF خود را حفظ می کنند water resistant و آنهائی که بعد از 80 دقیقه غوطه وری در آب اثر SPF خود را حفظ می کنند very water resistant نامیده می شوند.
1- میزان ضد آفتاب استفاده شده باید حدود 2mg/cm2 باشد در حالیکه مصرف کنندگان فقط 50% یا 25% میزان مورد نیاز را استفاده می کنند، ضمنا” به خاطر ظاهر ضد آفتابهای غیر آلی ( مثل زینک اکساید ) ، این ها به میزان کمتر از ضد آفتابهای آلی مصرف می شوند.
2- دفعات مصرف ضد آفتابها بدین صورت است که باید 20 دقیقه قبل از تماس با آفتاب مالیده شوند و هر 3-2 ساعت ، تجدید شوند.
3- مصرف ضد آفتابها در کودکان هم باید صورت گیرد و در مورد کودکان زیر 6 ماه بهتر است با مشورت پزشک متخصص پوست باشد و بهتر است از طریق پوشاندن لباس و کالسکه از آفتاب دوری کرد.
انواع برنزه کردن پوست یا tanning
1- Sun tanning یا برنزه شدن با آفتاب
2- Indoor tanning یا برنزه شدن در سالنهای سولاریوم
3- Sunless tanning ( برنزه شدن با کرم )
خیر ، tanning عبارتست از تیره کردن پوست توسط اشعه UV که توسط ابزارهای برنزه سازی صورت می گیرد . این دستگاهها حاوی مخلوطی از UVA و UVB هستند که در خورشید هم وجود دارد. مطالعات نشان داده که دستگاههای برنزه سازی ، توانائی کمی در پیشگیری از آفتاب سوختگی دارند و لذا در نهایت ریسک سرطانهای پوستی ناشی از اشعه UV را بالا می برند.
بلی ، تمام برنزه کننده های موضعی حاوی DHA ( دی هیدروکسی استن ) هستند و همین DHA پس از آغشته شدن به پوست ، سطح پوست را رنگ می کند و مثل برنزه شدن ، با ریزش طبیعی پوست در طی زمان ، محو می شود.
نکته : هر چه SPF محصول ضد آفتاب بالاتر باشد ، معمولا” چسبناک تر است و بر عکس محصولات ضد آفتاب با SPF کمتر ، بهتر روی پوست می نشینند و مطلوبیت بیشتری دارند.
نکته : اکثر بیماران هنگام استفاده از ضد آفتاب های شیمیائی ( فیلتر UVB ) به دلیل تبدیل UVB به انرژی ایجاد گرما می کنند و لذا بیماران احساس گرمی دارند ولی در مورد ضد آفتابهای فیزیکال نظیر زینک اکساید ZnO یا تیتیانیوم اکساید )تولید حرارت ندارند و احساس گرمی نمی دهند.
نکته : ضد آفتاب هایی که بطور طولانی مدت استفاده شوند و خیلی ضد آب باشند ، منجر به ایجاد آکنه می شوند ، لذا در این موارد بهتر است از کرم یا لوسیون های کم وزن استفاده شود.
نکته : ضد آفتابهای با فرمول ژل که میزان بالاتری از الکل دارند ؛ معمولا” موجب احساس سوزش می شوند.
نکته : چون ضد آفتابها صورت را براق و چرب نشان می دهند ؛ می توان روی آنها را از کرم پودرهای زیبائی استفاده کرد.
نکته: در مورد نقش ضد آفتابها در تولید ویتامین D در پوست ؛ می توان گفت که 3 – 2 بار در هفته تماس گذرای دست یا صورت یا بازوها با نور آفتاب برای تولید ویتامین D کفایت می کند. ضمنا” باید بدانیم که پوست افراد پیر توانائی کمی برای تولید ویتامین D دارد.
نکته : باید بدانیم که حدود 8 ساعت در زیر آفتاب بودن با ضد آفتاب SPF 15 معادل 32 دقیقه زیر آفتاب بودن بدون ضد آفتاب روی پوست اثر می کند.
لباس – کلاه – آرایش – عینک ( عینکهائی که بتوانند 100% – 99 از طیف UV را جذب کنند) – شیشه پنجره و سایبان
نکته : شیشه های معمولی اتومبیل طول موج زیر 320 نانومتر را جذب می کنند ( یعنی UVB و کمی UVA ) و همچنین پوشش های پلاستیکی دودی می توانند طول موج 380 – 370 نانومتر را بلوک کنند. شیشه های دودی تیره می توانند حفاظت قابل توجه در برابر UVA و نور مرئی داشته باشند.
نکات کلیدی در محافظت از نور آفتاب :
